نشست اخلاقی با موضوع: مراتب مختلف گناه
استاد : حجه الاسلام و المسلمین سید احمد موسوی
در ذیل آیات پایانی سوره مائده بحث مراتب مختلف گناه پیش آمده است که علامه طباطبائی می فرمایند: گناه دارای مراتب مختلفی است که يكى پس از ديگرى و در طول هم قرار دارند، چنان كه مغفرت نيز داراى مراتبى است كه هر مرتبه از آن متعلق به گناه آن مرتبه مىشود و می توان آن را چهار مرتبه شمرد:
اول: گناه معمولى و عرفى كه اگر بخواهيم عمومى تعريفش كنيم عبارت مىشود از مخالفت پارهاى از مواد قوانين عملى چه دينى و چه غير دينى، و مغفرت متعلق به اين مرتبه از گناه هم اولين مرتبه مغفرت است.
دوم: عبارتست از گناه متعلق به احكام عقلى و فطرى و مغفرت متعلق به آن هم دومين مرتبه مغفرت است.
سوم: گناه متعلق به احكام ادبى است نسبت به كسانى كه افق زندگيشان ظرف آداب است، و اين مرتبه هم براى خود مغفرتى دارد، و اين دو قسم از گناه و مغفرت را فهم عرف گناه و مغفرت نمىشمارد، و شايد اگر در جايى هم چنين اطلاقى ببينند حمل بر معناى مجازى مىكنند. و ليكن بنظر دقيق و علمى مجاز نيست. براى اينكه همه آثار گناه و مغفرت را دارد.
چهارم: گناهى است كه تنها ذوق عشق، آن را و مغفرت مربوط به آن را درك مىكند، البته در طرف بغض و نفرت نيز گناه و مغفرتى مشابه آن تصور مىشود. و اين نوع از گناه و مغفرت را فهم عرفى حتى به معنى مجازى هم گناه نمىشمارد و اين اشتباهى است از عرف، و البته تقصير هم ندارد، زيرا فهم عرفى از درك اين حقايق قاصر است، و چه بسا كسانى از همين اهل عرف بگويند اين حرفها از خرافات و موهومات عشاق و مبتلايان بمرض” برسام” ويا از تخيلات شعرى است و متكى بر مبناى صحيحى از عقل نيست، و غفلت داشته باشند از اينكه ممكن است همين تصوراتى كه در افق زندگى اجتماعى تصوراتى موهوم به نظر مىرسد در افق بندگى حقايقى ناگفتنى باشد.
عفو و مغفرت برای اولیای خدا معنایی غیر از مغفرت مردم عادی دارد. زیرا در سطح عادی برخی چیزها اشکال ندارد اما در سطح طلاب اگر همان فعل را انجام داد باید شب و روز استغفار و گریه کند.
مردم عادی اگر نماز شب نخوانند اتفاقی برایشان نمی افتد اما وقتی یک نماز شب از مرحوم نخودکی قضا شد فرزندشان از دست دادند.
خداوند با امر به ترک گناه قصد عبد کردن ما را دارد. مثلا روزه در نگاه اول امساک از اذان صبح تا اذان مغرب است اما روح آن طبق فرموده قرآن «لعلکم تتقون» است.
طلاب باید خیلی بیشتر از مردم عادی برخودشان تکلیف لازم کنند. اگر یک روز به یاد امام زمان علیه السلام نبودند شب و روز استغفار و گریه کنند.
گاهی عمل بدون اشکالی از مردم سر می زند که اگر یک طلبه آن را انجام داد برایش عین حرام است. حسنات الابرار سیئات المقربین.
امام صادق علیه السلام به یکی از یاران به نام شقرانی می فرمایند: اى شقراني! نيکى از همه خوب است و از تو پسنديده‌تر و زشتى از همه بد است و از تو بدتر، به‌خاطر مکانى که نزد ما داري.
