اخلاق معاشرت
من عمل صالحا من ذکر او انثی فلنحیینه حیوه طیبه
بشر به پیشرفتهای شگرفی رسیده است شکافتن اتم و انرزی هسته ای و در پزشکی شبیه سازی و کارخانجاتی که بدون دخالت دست فقط با روبات کار می کند و در کشاورزی محصولاتی که 100 گرم داشته به 5 کیلو می رسانند
بشر با اینهمه در یک قلمرو پسرفت داشته است یعنی د رروابط اجتماعی و اخلاق اجتماعی جنایت قتل فحشا انواع مواد مخدرآمار طلاق و در اثر چنین نیازهایی افراد به سوی رمال های شیاد می روند از سر نیاز است که بشر به بن بست رسیده است خداوند می فرماید انه کان رجال من الانس یعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا . چرا قرآن و روایات را رها کرده اند و ننزل من القرآن ما هو شفائ و رحمه للمومنین
شخصی خدمت امام صادق : کسی در جزیره است که گرفتاری مان را حل می کند فرمود من مشی الی ساحر او کاهن فقد کذب بما انزل الله
روایت از پیامبر در کتاب کنز العمال اهل سنت رسول در میان مردم فرمود سیصیب امتی بداء الامم قیل یا رسول الله و ما داء الامم ؟ فرمود شش چیز درد امت است الاشر( لغو و لهو) و البطر( ناسپاسی) و التکاثر(مسابقه ثروت اندوزی ) و التناجش(نزاع ) بالدنیا و التباغض( بغض و کینه ) والتحاسد ( حسد ورزیدن) حتی یکون البغی نتیجه آن شش تا ظلم است بزرگان ما مانند کلینی و صدوق مجلسی بابی از کتابشان را به کتاب العشره اختصاص داده اند امروز مرز رابطه ها شکسته و ضابطه ها از میان رفته است ما از آداب اسلامی معاشرت دور شده ایم در قرآن راجع به این موضوع خیلی سخن آمده است .
کسی کتاب نوشته الف حدیث فی المومن ( راه رفتن نشستن غذا خوردن خوابیدن مومن و…) کتاب سنن النبی
اخلاق معاشرت زیر بناهایی دارد : 1- حیا ریشه تقوی حجاب پاکدامنی امر به معروف نهی ازمنکر است و در یک کلام لا ایمان لمن لا حیا له . روایت : الاسلام عریان و لباسه الحیا . الحیا سبب لکل جمیل
البته حیا غیر از خجالت . ترس . شرم و تقوی است خجالت حالتی اضطراری است اما حیا حالتی اختیاری است . تقوی مربوط به گناه است و از حرام اما حیا فقط از حرام نیست لذا از تقوی هم مهمتر است حدیث لوکان الحیاء رجلا لکان رجلا صالحا ( مجسمه حیا انسانی صالح است ) لوکان الحیا صوره لکان حسینا . برخی کارها شرعا حرام نیست ولی بی حیائی است مانند لباس مرد در خانه زیر پوش رکابی
شهید مطهری می فرماید برخی کلمات ترجمه دقیقی در فارسی ندارد .مانند ترجمه الله الصمد گاهی ترجمه برخی کلمات در عربی به یک جمله در فارسی نیاز است. کلمه حیا چنین است برخی گفته اند شرم یا خوف ولی فرق میکند .
امام صادق: در مصباح الشریعه حیا 5 قسم است حیاء ذنب حیاء تقصیر حیاء کراهه و حیاء حب و حیاء هیبه
1- از گناه . عبدالله بن عمر در مسافرتی به چوپانی گفتم یکی از این گوسفندها را بکش بخوریم گفت مال من نیست – پولش را می دهیم – اجازه فروش ندارم – اربابت تعداد گوسفندها را می داند – نه – پس بکش – فاین الله؟
2- تقصیر . حیاء نسبت به تقصیرات و کوتاهی ها مانند کم قرآن خواندن . امام مجتبی غذا می خورد سگی نشسته بود هر لقمه که می خورد به سگ می داد کسی سوال کرد – انی استحیی من ربی که حیوانی به صورت من نگاه کند و من غذا بخورم . حضرت امیر حضرت فاطمه را دید که رنگش پریده بود – چرا – دو روز است غذا نخورده ایم – چرا نگفتی ؟ - از خدا شرم می کنم چیزی از تو بخواهم که در توان تو نباشد . ( مضمون)
3- حیا کرامت که نه گناه است و نه قبح اجتماعی دارد ولی نشانه کرامت است . علی به بازار آمد دو لباس خرید 5 درهم و 3 درهم دومی را خودش و اولی را به غلامش قنبر داد – چرا – از خدا حیا می کنم چیزی که بهتر است خودم بردارم و کمترش را به غلامم بدهم .
4- حیا حب از شدت دوستی حیا می کند . امام سجاد در مسجد الحرام بودند عبد الملک خلیفه به آنجا آمد کسی به امام گفت به وی بگویید که خانه مرا فرماندار شما در مدینه غصب کرده است – من اینجا از خدا خجالت می کشم دنیا بخواهم تو به من می گویی از عبدالملک چیزی بخواهم .
5- حیا هیبت عظمت خدا آنقدر جلوه کند که وقتی اذان بلند شد به سرعت به نماز بشتابد .
حیا صفت خداست رسول فرمود بنده ای که دستانش را بلند می کند خدا حیا می کند دعایش را مستجاب نکند .
روایت روز قیامت کسی را به طرف جهنم می برند مرتب پشت سرش را نگاه می کند – چرا؟ - چنین گمانی به خدا نداشتم – اورا برگردانید من حیا می کنم اورا عذاب کنم .
خلاصه لا دین لمن لاحیا له
لوکان الحیا صوره لکان حسینا حیا ایشان درخواست لباس کهنه ا زخواهر که اگر غارت کردند آن لباس کهنه رانبرند لباس کهنه چه حاجت که زیر سم ستور
تنی نماند که پوشند جامه بر بدنش
مورد دیگر زیر تیغ دشمن حواسش به خواهرش است که نامحرمان اورا می بینند . اما در مجلس یزید زینب فرمود امن العدل یابن الطلقا آیا این عدالت است که زن و بچه تو پشت پرده باشند اما اهل بیت رسول الله جلوی چشم نامحرمان باشند.
حیا صفتی است که بقیه صفات خوب را به دنبال می آورد روایت : الحیا سبب الی کل جمیل روایت مهمی از پیامبر صلی الله علیه وآله که فرمود تمام سخنان انبیا در یک جمله جمع شده است اذا لم تستح فافعل ما شئت لذا در روایت : من حرم الحیا فهو شر کله همه شر همین است که طرف حیا نداشته باشد وان تعبد و تورع
منافق در قرآن بسیار مذموم است که پیامبررا از استغفار برای او باز داشته است ولی در روایت نبوی آمده ارجو للمنافق اینکه درست شود مادام یستحیی .
امیر وقتی مالک اشتر را به مصر فرستادند در عهدنامه ( نامه 53 ) درمیان صفات کارگزاران بر دو مساله تجربه و حیا دست گذاشته اند .